Miesiąc: październik 2021

Przełom października i listopada, jesień jest już w pełni, pierwsze oznaki zimy odczuwamy wraz z coraz krótszym dniem. Wspominamy zmarłych, bliskich i odleglejszych, których w 2020/2021 było wyjątkowo wielu. Naszym koleżankom i kolegom, których pożegnaliśmy, poświęciliśmy główną stronę www uniwersytetu. Nie jest to moment, w którym trzeba byłoby dużo mówić. Więc tylko kilka słów – o autorytetach. Bo jednym z naszych Profesorów, których przyszło nam niespodziewanie pożegnać, był profesor Bogusław Bednarek. Wędrowiec, z nieodłącznym papierosem, ale przede wszystkim otoczony niewidoczną, ale zawsze obecną peleryną słów, wątków, mitów i opowieści których początek gubił się gdzieś w ciemnościach pradawnych lasów, a koniec można było sobie tylko wyobrazić w niewyobrażalnie odległej przyszłości. Człowiek – legenda to określenie udatnie pasujące do Profesora, bowiem cały był zbudowany ze słów bez przerwy opowiadających naszą kulturę, współtworząc ją, interpretując, wiążąc wątki pozornie odległe, a przecież ściśle od siebie zależne. Należał do pokolenia celebrującego kulturę, doceniając jej ozdrawiającą dla społeczeństwa siłę, ale też skomplikowany wzór relacji międzykulturowych pozwalających widzieć jedność gatunku ludzkiego ponad trywialnością polityki i gier czasów dzisiejszych. Odszedł od nas niespodziewanie, zostawił po sobie ogromną pustkę, wyrwę w naszym środowisku. Brakuje go nam boleśnie.

Czytaj dalejJesień… autorytetów?

Piątek i sobotę wypełniło mi spotkanie plenarne Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich w Gdyni. Bardzo sprawnie przygotowane obrady (wielkie podziękowania dla Uniwersytetu Morskiego i jego rektora, prof. Adama Weintrita) otworzyły wybory nowych członków Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Przebiegły sprawnie, zgodnie z oczekiwaniami. Najciekawsze, choć też – co znamienne – przyciągające znacznie mniejszą liczbę rektorów i delegatów były obrady kolejnego dnia, kiedy przedstawiciele KEN oraz MEiN omawiali sytuację przed ewaluacją, nowym rokiem budżetowym oraz funkcjonowanie szkół wyższych w realiach epidemii. W każdym z tych zagadnień ciężko się zdecydować, które z tytułowych określeń jest lepsze? Wciąż jest szansa, że uda się utrzymać jakieś aspekty szacunku dla jakości w nauce i dydaktyce szkolnictwa wyższego, ale mam wątpliwości, czy są to priorytety nadchodzącego roku.

Jeśli chodzi o finanse, to dzięki zapisom ustawy PoSzWiN możemy liczyć na zwiększenie budżetu ogółem o 4,6%. Przy czym ma zostać zachowana metoda rozdziału subwencji taka, jaka miała miejsce dla ubiegłego i poprzedniego roku. Czyli podstawą ma być subwencja w wysokości z 2019 r., do której dodane będą zwiększenia przypisane na rok 2021 (czyli w skrócie 1,5% dla IDUB i 3,5% dla innych uczelni akademickich) oraz zwiększenia według wielkości określonej przez MEiN na 2022 r. Według zapowiedzi – w podobnej wielkości jak w 2021 r., czyli budżety subwencyjne uczelni IDUB w latach 2021-2022 wzrosną łącznie o 3%, innych uczelni akademickich – o 7%. Tu nic jednak nie jest pewne, możliwa jest też korekta tych założeń. Pozostałe środki – czyli około 2% nadwyżki przyznanej na 2022 r. – Minister rozdysponuje w inny sposób. Podsumowując – inflacja w 2020 r. wyniosła 3,4%, w 2021 r. zapewne około 6-7%, w 2022 r. ma zdaniem ekonomistów wszelkie szanse przekroczyć 10%.  Tej ostatniej wartości nie można być pewnym, choć uczciwie mówiąc, nic nie zapowiada agresywnego tłumienia inflacji przez rząd. Jeśli uda się utrzymać inflację na poziomie z 2021 r., to średnio wartość pieniądza w stosunku do 2019 r. spadnie o 15%, jeśli inflacja poszybuje wyżej – wartość subwencji może spaść o ponad 20%. Przypomnę – wysokość subwencji wzrośnie o 3% dla IDUB, 7% dla innych uczelni akademickich. Jednocześnie MEiN wyraźnie podkreślił, że nie planuje żadnych podwyżek wynagrodzeń na 2022 r., choć wzrosną na przykład płace minimalne. Kluczowa dla władzy dewiza divide et impera przy wyścigu o szczupłe zasoby jeszcze bardziej podzieli nasze środowisko, ale jasno trzeba powiedzieć – nawet gdyby MEiN dzielił środki subwencyjne proporcjonalnie do posiadanej nadwyżki i wielkości subwencji wszystkich uczelni w 2019 r., nie będzie w stanie wyrównać uczelniom kosztów inflacji, jeśli nie przesunie środków z innych działań. Na to się jednak nie zanosi. Aha, żeby było jasne – IDUB nie zabiera środków z tej puli – dostajemy obligacje Skarbu Państwa, które nie są wykupywane z środków MEiN. Przynajmniej na razie. Podsumowując, czeka nas okres ubożenia uczelni i nerwowego wyścigu o dodatkowe środki z MEiN. To zaś zapowiada ostre upolitycznienie działań rektorów – w sensie przedkładania krótkookresowego zapewnienia finansowania operacyjnego nad jakiekolwiek wartości, które stają się luksusem. Widać też wyraźnie, że MEiN przywiązując – oględnie mówiąc – nie najwyższą wagę do nauki, traktuje finansowanie sektora szkolnictwa wyższego jako narzędzie polityki społecznej, wzmacniające grupy i jednostki ważne dla bieżącej agendy Partii. Dla której dziś kluczowym słowem wydaje się 'stabilizacja’, czyli spokój panujący w kraju. Im dłużej na to patrzę, tym mniejszą mam nadzieję, że w tych warunkach uda nam się uniknąć degradacji potencjału naukowego i dydaktycznego. Trzymam kciuki, bo na zachód od Odry budowane są podstawy pod wielki, finansowy skok nauki, która ma być podstawowym zasobem gwarantującym rozwój europejskich gospodarek. Pisałem wielokrotnie o konsekwencjach dla naszej przyszłości bieżącej polityki wobec nauki w Polsce, nie chcę już tego powtarzać. Zwrócę już tylko uwagę na jedno – tak, nauka w naszym kraju była niedoinwestowana od 1918 r. Środki, nawet te niewielkie, rozpraszano. Tak, wszystkie rządy po 1989 r. nie chciały nawet w czasach największej prosperity zbudowania ponadpartyjnej zgody co do inwestowania w rozwój nauki jako przyszłości naszego kraju. Ale dziś sytuacja jest szczególna, bo kraje o zdecydowanie lepszej infrastrukturze i finansowaniu nauki jeszcze mocniej w nią inwestują, świadome ryzyk z tym związanych mimo wszystko integrują naukę z gospodarką, kulturą i rozwojem społecznym. Bo nauka jest uniwersalnym językiem podzielonego świata i jedynym, unikalnym i pożądanym przez resztę świata zasobem Europy. Na wschód od Odry walczymy o przetrwanie.

Profesor Błażej Skoczeń, przewodniczący Komisji Ewaluacji Naukowej, przedstawił bieżące uwarunkowania nadchodzącej ewaluacji. Formalnie niewiele się zmieniło. Nadal czekamy na nowelizację ustawy i rozporządzenia. Za postęp należy uznać, że Minister obiecał pewne ustępstwo w zakresie ręcznego sterowania wartościami referencyjnymi, czyli granicami między kategoriami dyscyplin ustalanymi w trakcie oceny. Uznał, że będzie je wybierał spośród propozycji KEN. To niewątpliwe pół mkroku wstecz w porównaniu z zapowiadanym zupełnie nieskrępowanym działaniem Ministra w tym zakresie. O ile zostanie owa obietnica zrealizowana. Niestety, potwierdzają się informacje o skali zmian w liście czasopism. Na zatwierdzenie czeka ponad 1500 próśb redakcji polskich czasopism. To prawda, że – jak wskazywał prof. Skoczeń – to tylko niewielka część ponad 30.000 czasopism na liście ministerialnej. Jednak podtrzymuję zdanie, że to pozornie uspokajająca opinia. W tych ponad 30.000 czasopism spoza naszego kraju w zakresie humanistyki i nauk społecznych publikuje niewielka grupa osób biorących udział w ewaluacji. To ich zaangażowanie w międzynarodowy dialog naukowy miał zaważyć na ocenie dyscyplin. Wprowadzenie głębokich zmian w wartości artykułów w tych 1500 czasopismach sprawi, że w obu dziedzinach nie tylko zmieni się głęboko (o ile nie skrajnie) wartość publikacji lokalnych. Demoralizująco wpłynie to na świadomość uczestników polskiego życia naukowego. Bo pamiętajmy, że zmiany na liście obejmują cały okres nowej punktacji czasopism. Stabilność całej konstrukcji oceny dyscyplin w tych dziedzinach upadnie. Wszystko przecież da się zmienić, entropia wygrywa bezapelacyjnie z porządkiem jakości. Tak, jak w przypadku finansowania, oznacza to tylko, że nie merytoryka, a siła lobbingu i bieżąca agenda polityczna będą decydować o kierunku rozwoju aktywności naukowej społeczności pracowników naszego sektora. Naszym zadaniem jest myśleć o przyszłości, zwłaszcza, jak wpłynie to na naszych najmłodszych koleżanki i kolegów? Ilu z nich będzie chciało angażować się w międzynarodowe życie naukowe, by rozwijać odpowiedniej jakości badania w kraju? Starsi z nas pewnie będą robić to, do czego są przekonani, choć jak długo? Ale czym mamy zachęcać młodszych, do pozostania w kraju i podnoszenia jakości badań, jeśli tej jakości nie będzie się cenić? Skoro nie ma pieniędzy, można próbować odwołać się do prestiżu. Jeśli w kraju nie ma prestiżu i pieniędzy, to jaką decyzję podejmą najzdolniejsi spośród młodych badaczy w obu wspomnianych dziedzinach? No więc powiedziałbym tak – mamy przed sobą czas stagnacji w budowaniu prestiżu nauki, bardzo bym chciał, żeby nie zmieniło się to w nic gorszego.

Wreszcie, przedstawiono nam plany MEiN wobec funkcjonowania uczelni w czasie pandemii. Ważną i dającą nadzieję informacją była obietnica przekazana pod koniec roku uczelniom danych o poziomie wyszczepienia studentów. Chciałoby się powiedzieć – czemu nie szybciej? Ale dobre i to. Nadal nie mamy podstawy prawnej do ograniczenia dostępu do kształcenia stacjonarnego tylko dla osób zaszczepionych. Uważam, że nie ma przeszkód, by osoby niezaszczepione mogły – na przykład – brać urlopy dziekańskie na czas pandemii. Ograniczyłoby to ryzyko zakażeń i pozwoliło spokojnie realizować proces kształcenia. W chwili obecnej skala rozwoju zakażeń wśród niezaszczepionych, w tym ciężkich przypadków, jest wyraźna już chyba dla wszystkich. Naprawdę, tu nie zdarzy się cud, jeśli nie zwiększymy poziomu wyszczepienia studentów lub nie ograniczymy wstępu na uczelnie osób niezaszczepionych, czeka nas naprawdę ciężka jesień. Bez jakiegokolwiek usprawiedliwienia, bo o wszystkich uwarunkowaniach wiedzieliśmy dużo wcześniej. Już i tak jest za późno, by nadrobić szkody wyrządzone niefrasobliwością (bo RODO nie jest tu żadną przeszkodą, w obrębie tej samej unijnej dyrektywy poruszają się Francja, Włochy, Niemcy, Austria sprawdzając certyfikaty szczepień i dla dobra całego społeczeństwa ograniczając możliwości tym, którzy ich nie mają), ale nadal jest szansa na przynajmniej ograniczenie skali problemu. Paradoksalnie, szczególnie istotne jest to na wschodzie kraju, ale problem pozostaje ważny dla całego naszego środowiska.

Opuszczałem Gdynię z poczuciem głębokiej frustracji, pomimo wielu bardzo miłych rozmów z koleżankami i kolegami. Zapowiada się długi i ostrzejszy niż sądziliśmy kryzys życia akademickiego w Polsce. Tak, wiele zależy od naszych własnych decyzji i nie mam wątpliwości, że wielu z nas będzie kontynuować drogę, jaką obraliśmy – racjonalności, humanitaryzmu, myślenia w skali ponadnarodowej jako naszych najważniejszych, akademickich wartości. Ale jeśli nauka w Polsce pod ciężarem nacisków polityczno-społecznych już dziś ma dryfować ku bezpiecznej przystani narodowej swojskości, to czy uda się utrzymać przynajmniej ten sam poziom związków ze światową akademią, jaki mamy dziś? Czy zostaną z nami nasi młodsi, najzdolniejsi koleżanki i koledzy? Mam wątpliwości. Być może w chwili kryzysu warto myśleć o stabilnych rozwiązaniach na przyszłość, w tym o likwidacji ministerstwa nauki i utworzenia finansującej i porządkującej nasz sektor agencji pozarządowej, kontrolowanej przez NIK, realizującej wieloletnią, ponadpartyjną, niezmienną jako konstytucja politykę naukową wspierającą rozwój sektora w Polsce? Może warto już dziś zacząć dyskusję o sposobie radykalnego podnoszenia finansowania ośrodków o najwyższej jakości badań i dydaktyki w sposób klarowny wpływających na gospodarkę, rozwój społeczny i kulturę / tożsamość społeczeństwa? Jeśli obaj dziś nie mamy nic, to może warto myśleć, jak zbudować tę fabrykę?

Sprawozdanie:

• w poniedziałek z władzami Uniwersytetu Medycznego dyskutowaliśmy o sposobach intensyfikacji współpracy naukowej, dydaktycznej i infrastrukturalnej. Idziemy do przodu, wiele bardzo ciekawych pomysłów spływa od pracowników, mamy też sporo swoich. Dla dobra naszych uczelni, ale w równej mierze Wrocławia i regionu;
• we wtorek na Wydziale Biotechnologii dyskutowaliśmy nad projektem Uniwersyteckiego Centrum Badań Biomedycznych. Bardzo ciekawy, rozwojowy projekt core facility, który dałby nam możliwość lepszego wykorzystania przez badaczy z nauk eksperymentalnych naszej infrastruktury. Wciągamy go do naszych planów strategicznych inwestycji. Co się uda, czas pokaże;
• spotkanie z zespołem ds optymalizacji finansów UWr. Nie ma zaskoczeń – koszty dydaktyki, nadgodziny, infrastruktura i jej optymalne wykorzystanie, mechanizmy wspierające innowacyjne i optymalne wykorzystanie posiadanych finansów. Kolejne decyzje i działania przystosowawcze w odniesieniu do relacjonowanych wyżej zapowiedzi MEiN przed nami. Nie może nam zabraknąć odwagi;
• w środę długie, prawie 4-godzinne posiedzenie Senatu. Bardzo owocne, ważne uchwały dotyczące nie tylko apelu w sprawie sytuacji humanitarnej na wschodniej granicy RP, ale też rozpoczęcia prac nad konsolidację uczelni wrocławskich, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu i Akademii Wychowania Fizycznego. To początek długiej drogi, ale potrzebujemy zgody senatów, żeby ją rozpocząć od analiz i szukania racjonalnych, najkorzystniejszych dla wszystkich rozwiązań. Nasz Senat dał wyraźny sygnał zgody na rozpoczęcie działań – 3/4 głosów wsparło uchwałę. Nie możemy przy tym popełnić błędów poprzednich inicjatyw – będziemy informować, pokazywać dane, analizować je i wspólnie wybierać najlepsze dla naszej przyszłości rozwiązania. Ja nie mam wątpliwości – w świetle sytuacji nauki w Polsce musimy trzymać się razem. Wobec wszelkich działań oczerniających tak Uniwersytet, jak i naszych przyjaciół mam tylko niesmak;
• czwartek – kolejne spotkanie z BZP, omówienie strategii informowania i implementacji po wprowadzeniu (oby jak najszybciej), Regulaminu Zamówień Publicznych. Prace trwają…
• piątek i sobota – posiedzenie KRASP w Gdyni, o którym wyżej.

Mimo wszystko, warto iść swoją ścieżką, jeśli ma się przekonanie co do wybranych wartości. Ja mam, idę prosto. I tradycyjnie zachęcam – w nadchodzącym tygodniu rozpoczynamy idą szczepienia przeciwko grypie dla wszystkich pracowników, którzy zgłosili chęć. Szykujemy się do szczepień trzecią dawką przeciw COVID. Ale też stanowczo zachęcam wszystkich, którzy jeszcze tego nie zrobili – SZCZEPCIE SIĘ!!!!! Wszystkich, którzy uczestniczą w zajęciach uczulam – dezynfekcja, wietrzenie i maseczki!!! Pamiętajcie, na Uniwersytecie maseczki są nadal obowiązkowe, pracownik prowadzący zajęcia ma prawo wyprosić osobę, która nie założyła maseczki wbrew jego prośbom. Dbajmy o siebie nawzajem!

W swoim weekendowym wydaniu 'Rzeczpospolita’ poświęciła 'Plus/Minus’ kwestii autorytetów społecznych, a w zasadzie ich braku, zaś DGP opublikowała jako pierwszy esej dekonstruktywistyczny Jakuba Dymka o zjawisku postprawdy. Oba te tematy w odniesieniu do świata nauki mocno zbiegają się ze sobą. Jak słusznie zauważył wspomniany autor, przez dekady demokracja opierała się na trzech powiązanych sferach: nauce, mediach i władzy. W idealnym układzie nauka proponuje prawdziwy opis świata, media go popularyzują, a władze zarządzają zgodnie z danymi naukowymi dostarczonymi społeczeństwu przez media. Względna harmonia tego modelu opiera się jednak o zaufanie społeczne do każdej z tych sfer. Ja bym dodał – o zaufanie wzajemne, to znaczy każdy z tych trzech elementów trzyma się swojego etosu i celu. Dla nauki jest to racjonalne poznawanie świata, dla mediów – rzetelne i bezstronne informowanie o świecie, dla władzy – zarządzanie w celu zapewnienia dobrostanu zarządzanych w harmonii krótkiej i długiej perspektywy. Można kontestować lokalne realizacje tych celów, to służy jedynie udoskonaleniu każdej ze sfer. Ale jeśli nauka nie służy poznaniu, a przedstawia się ją jedynie jako uzasadnienie pozycji dominującego patriarchatu/matriarchatu/lewarchatu/prawarchatu i czego tam jeszcze – to jak można potem wymagać, żeby ktoś miał do niej zaufanie? Jeśli media są jedynie wzmacniaczami nastrojów i poglądów, zaś fakty to tylko narzędzia odpowiednio podlewane sosem emocjonalnym – to jakie może być do nich zaufanie? No i jeśli w tym wszystkim władza otwarcie mówi i czyni, że najważniejsze są interesy jej wyborców, bo one gwarantują przyszłość wąskiej elity chwilowej władzy – i że tak już jest, nie można się oszukiwać, nie wolno być naiwnym ble ble ble… to jak można ufać przedstawicielom świata władzy?

Czytaj dalejZaufanie, bez lęku

Ze smutkiem patrzyłem na dzisiejsze demonstracje. Macie uczucie, że uderzacie o ścianę? Dzień za dniem, dzień za dniem. Ja mam coraz częściej – i wcale nie jestem z tego dumny. Życie jest bardzo krótkie, to mgnienie między było i będzie. Ale wiecie co? Albo- albo. Wybór wartości jest aktem wiary, wszystko, co później, jest już tego logiczną konsekwencją. Otwartość, racjonalność, wspólnotowość są splecione ze sobą i dla naszego akademickiego świata powinny być oczywistością wynikając z naszego powołania. I tu nie powinno być ani momentu zawahania – nauka zamknięta w granicach politycznych, ekonomicznych czy społecznych, umiera. Interesująco było więc posłuchać, jak rolę nauki postrzegają politycy. Nie, nie polscy, a przynajmniej nie tylko polscy. I nie w czasie demonstracji. Zestawienie poglądów może być… intrygujące?

W miniony piątek i sobotę uczestniczyłem w ramach niemiecko-czesko-polskiej platformy naukowej w konferencji zorganizowanej w Dreźnie przez federalne Ministerstwo Edukacji i Badań we współpracy z władzami Wolnego Państwa Saksonii pt. „Cross-border innovation for the Central European region(s)”. Wśród przemówień polityków wyróżniały się zwłaszcza te federalnej minister nauki, Anji Karliczek, premiera Saksonii, Michaela Kretschmera, przewodniczącego Bundestagu, Wolfganga Schaeublego, a dla nas ważne było oczywiście wystąpienie premiera, Mateusza Morawieckiego.

Pani Minister podkreślała, że dla Europy kluczowe znaczenie ma współpraca międzyludzka, w tym transgraniczna. Akcentowała, że Europa będzie tylko wtedy silna, jeśli zewrze szeregi razem i wspierać będzie innowacje, a jednocześnie uczestniczyć we wspólnocie wartości. Jednoznacznie wskazała, że Europa może utrzymać swoją pozycję w świecie tylko dzięki rozwojowi nauki – i współpracy w tym zakresie. Jako przykłady tej współpracy wskazywała centra Dioscouri i CASUS w Goerlitz. Premier Kretschmer podkreślał, że Saksonia mocno współpracuje z Polską. Wskazywał, że obecność i silna pozycja Polski w Europie jest w interesie Saksonii i ma nadzieję, że premier Morawiecki będzie dbał o miejsce Polski w Europie wbrew naciskom w Warszawie. Jednoznacznie akcentował, że we współczesnych Niemczech był i nadal jest odczuwalny szklany sufit oddzielający wschód i zachód. Tym silniejszy dla krajów Europy Środkowej. Ale przebić ten sufit można – wspierając naukę, inwestując w innowacje. Że taka współpraca ma sens, że jest możliwa między ośrodkami naukowymi Niemiec i Polski wskazuje unikalny w Niemczech przykład instytutu CASUS w Goerlitz. Z kolei Wolfgang Schaeuble mówił, że dla Europy kluczowe znaczenie ma transfer wiedzy, a regiony przygraniczne są szczególnie predestynowane do pośredniczenia w nim. Związane z pandemią zamknięcie granic państw uznał za katastrofalne doświadczenie, które unaoczniło korzyści płynące z ich braku dla członków Unii. Jednocześnie wspominając o odżywających narodowych resentymentach podkreślał, że dla budowy wspólnoty niezbędna jest długa perspektywa czasowa. Akcentował, że czas pandemii pokazał, jak ważna jest decentralizacja i współpraca między regionami pogranicznymi. Bardzo mocno wybrzmiały jego słowa, że w relacjach Niemiec z Europą Środkową nie mogą się powtórzyć błędy z czasów zjednoczenia Niemiec. Błędy polegające na niedocenieniu potencjału mieszkańców ziem na wschód od Łaby. Współpraca to nie transfery finansowe, lecz wzajemne zrozumienie swoich perspektyw. Nie oznacza to przyjmowania poglądów drugiej strony – lecz ich zrozumienie. Przyszłość Europy to współpraca, to wspólnota – i jeśli te cechy rozwijają się powoli, to trzeba cierpliwości.

Premier Morawiecki rozpoczął od podkreślenia, że Polska po 25 latach imitowania Zachodu znalazła się w stagnacji w zakresie innowacji. Polska zakleszczyła się w pułapce średniego rozwoju i słabych instytucji. Była pozbawiona woli wspierania innowacji. Dopiero 5-letni plan zrównoważonego rozwoju skierował niewidziane wcześniej środki na naukę i innowacje. Od 2015 r. miał miejsce bezprecedensowy wzrost nakładów na naukę w Polsce. Obecnie w tzw Nowym Ładzie centralna rola przypada nauce i innowacjom. Świadectwem tego mają być inwestycje w Akademię Kopernikańską obejmującą nauki ścisłe, ale też małe centra naukowe zapewniające demokratyzację dostępu do nauki. Nowy Ład oznacza nakłady na cyfryzację i znaczne nakłady na infrastrukturę badawczą oraz transfer wiedzy z uczelni do biznesu. Tę ostatnią misję zwłaszcza ma w sposób wybitny pełnić Sieć Łukasiewicz. Konieczne są jednak zmiany instytucjonalne w nauce. Konieczne jest pozbycie się postkomunistycznych złogów w instytucjach. Nowy Ład jest kluczem do rozwoju, a dla niego kluczowe są endogenne struktury wzrostu. W Nowym Ładzie specjalny rozdział poświęcony jest współpracy  nauki z biznesem, w nim też trójstronna – polsko-czesko-niemiecka współpraca z elementami inwestycji.

W zasadzie trudno komentować te wizje, niech Czytelnik każdy sam zrobi to na własną rękę. Ja mogę powiedzieć, że w znanych mi planach obecnych władz Polski nie dostrzegłem ani grama zainteresowania nauką w Krajowym Planie Odbudowy, prezentacja i dyskusje wokół tzw Nowego Ładu nawet w najmniejszym fragmencie nie dotykały kwestii nauki czy innowacyjności. Z radością mogę więc przyjąć słowa Premiera i chętnie będę do nich wracał. Ale jednocześnie protestuję przeciwko stawianiu znaku równości między wspieraniem nauki i Akademii Kopernikańskiej – o której to, co wiemy, sugeruje, że może to być bardziej niż cokolwiek tylko przybudówką ideologiczną dla bieżących potrzeb władz, jak bez skrępowania mówi się o tym w przypadku tzw Collegium Intermarium czy tzw Akademii Zamojskiej. Nie zgadzam się też na kolejne – nie pierwsze i nie tylko za tych rządów – oczernianie naszej akademii przez pryzmat rzekomych wpływów 'komunistycznych’. Mój Boże, żeby to było dziś naszym problemem! Niedofinansowanie, dyletantyzm, brak pomysłu na wykorzystanie potencjału, marnotrawienie pieniędzy publicznych na pozbawione długofalowych korzyści pseudoinwestycje, wspieranie politycznych działań w świecie nauki… Tak, to są problemy. I nie najmniejszym z nich jest presja na wytworzenie naukowego nacjonalizmu, przekonania, że nauka może i powinna być 'polska’. Nie zgadzam się z tym. Nauka powinna być nauką, mieć światowe horyzonty i co najmniej europejską sieć współpracy za sobą. Bo tylko wtedy będzie mogła służyć rozwojowi naszej społeczności, pomoże przenieść je z XX wieku, w którym tkwimy jak w przekleństwie – w przyszłość. Która już zaczyna nam uciekać.

Póki jeszcze możemy, warto porównywać te perspektywy i głośno mówić, za którą się opowiadamy – dla nas i dla naszych dzieci. Nie chcę już chodzić na demonstracje, bo moje życie jest krótsze, niż było, a z każdym dniem skraca się coraz bardziej. Chcę przyszłości dla moich dzieci, dla moich studentów, koleżanek i kolegów, dla wszystkich, którzy żyją w tym ciężko doświadczanym przez mgłę kraju między Odrą i Bugiem. Nie widzę dziś innej drogi dla tego celu, jak głośno mówić, że bez rozwijania racjonalnej edukacji i nauki, bez ścisłej współpracy z wciąż dla nas otwartą wspólnotą europejską, Polska nie rozwinie się, a wątpliwe – czy przetrwa. Żaden Nowy Ład nam tego nie zapewni. I naszym, akademików zadaniem jest walić w ten mur, bo nawet jeśli nie dziś, to jutro i pojutrze ten dźwięk ktoś usłyszy. I poda dalej.

Krótkie sprawozdanie:

• w poniedziałek udział w dwóch inauguracjach akademickiego roku – w Uniwersytecie Przyrodniczym i w Uniwersytecie Medycznym. Godne uroczystości, zaćmione nieobecnością rektora Piotra Ponikowskiego – ślę życzenia szybkiego powrotu do zdrowia!
• tego samego dnia otwarcie ciekawej wystawy poświęconej Casprowi Neumanowi, wrocławskiemu pastorowi, prekursorowi demografii historycznej, kompozytorowi i pisarzowi. 'Dusze i fundusze’ – cóż za adekwatny tytuł! Gratulacje dla organizatorów z Instytutu Muzykologii UWr;
• we wtorek wizyta na Uniwersytecie w Ostrawie i podpisanie umowy o zacieśnieniu współpracy. Szczególnie zainteresowany nią jest Fakultet Filozoficzny i mam nadzieję, że wkrótce będziemy gościć we Wrocławiu jego dziekana, profesora Roberta Antonina wraz ze współpracownikami w celu wypracowania konkretnych form współpracy z naszymi dyscyplinami humanistycznymi i społecznymi;
• w środę wywiad z dziennikarzem TVP3 w sprawie wydarzeń z 30.09. na Uniwersytecie, ale też miejsca uczelni w rankingach i tego, czym są zmiany wprowadzane na niej. Dużo radości, naprawdę;
• tego samego dnia spotkanie w ramach zorganizowane przez samorządowe władze województwa grupy eksperckiej ds Dolnośląskiej Strategii Innowacji do 2030 r. Także dużo radości, tradycyjne wytykanie braku współpracy uczelni z biznesem, trafne wskazanie, że mówiono o tym już 15 i 10 lat temu, ale też wartościowa konkluzja – albo będziemy realnie sieciować, albo będziemy do siebie przemawiać. Trzymam kciuki za moje województwo;
• wieczorem w Karpaczy spotkanie z wiceministrem Murdzkiem w ramach Konwentu Rektorów. Pouczające;
• w czwartek spotkania z pracownikami, różne sprawy mniejszej i większej wagi, w tym – mam nadzieję – finalne przekazanie do opracowania po ostatniej dyskusji regulaminu Zamówień Publicznych. Zanim go ogłosimy trzeba dobrze przygotować jego wdrożenie, zaznajomić z jego założeniami i mechanizmami. Nie przestaje mnie zadziwiać, po co nasz Ustawodawca stworzył Ustawę Prawo o Zamówieniach Publicznych, która nic nam nie ułatwia, wprowadza iluzoryczna otwartość rynkową, a pożera niewyobrażalną masę energii i środków na obsługę. Gdybym był podejrzliwy, wyczuwałbym za tym jakiś lobbing a przynajmniej brak kompetencji. Ale co ja tam wiem…
• piątek i sobota to spotkania w Dreźnie, podpisanie umów o współpracy między Uniwersytetem Wrocławskim z Technische Universitaet Dresden, Helmholtz Zentrum Dresden Rossendorf oraz FAIR – Facility for Antiproton and Ion Research in Europe GmbH w Darmstadt. Każde z nich cenne, każde może pomóc naszym naukowcom i studentom sięgnąć dalej, wyżej i mocniej. Szczerze w to wierzę i mocno będę wspierał.

Jak zawsze – zachęcam do szczepień. Autobus ze szczepieniami krążył po kampusie, niedługo uruchomimy zapisy na szczepienia w Bibliotece Uniwersyteckiej. Szykujemy także zapisy na refundowane szczepienia dla pracowników przeciw grypie, ale chcemy mieć pewność, że będziemy mieli odpowiednią liczbę szczepionek. I – jak w ubiegłym roku – różnie z tym może być. Niezależnie od wszystkie – idziemy do przodu. A jak będzie przepaść? No to albo przeskoczymy, albo mostek sklecimy, a w najgorszym wypadku – zejdziemy w dół i pójdziemy znów w górę. Nie ma innej drogi.

Mam problem z odczytaniem sensu, z jakim uczelnie wyższe zostały wprowadzone do dyskursu publicznego 30 września/1 października. Pierwsza, banalna konstatacja – w ogóle nie zostały wprowadzone do dyskursu bieżącego. Owszem, kilka artykułów w tygodnikach lub dodatków weekendowych wspominało szkolnictwo wyższe. Ale w jakże charakterystyczny sposób – w odniesieniu do polityczno-ideologicznych deklaracji Ministra EiN. Faktycznego spojrzenia na sektor i jego miejsce w naszym społeczeństwie zabrakło. Druga, mnie mocno niepokojąca konstatacja – liturgiczne relacje o początkach roku akademickiego w zasadzie nie przebiły się w dyskursie codziennym, większość mediów jedynie marginalnie,  o ile w ogóle odnotowywała ten fakt. Owszem, emocje dziennikarzy wzbudzały konteksty polityczne inauguracji, jednak i tu głównie te, w których można było podkreślać emocje bardzo luźno związane z nauką i edukacją w szkołach wyższych. Uderzające jest, że tego dnia władze ministerstwa pojawiały się i działały w szczególny sposób. To, że Minister Przemysław Czarnek otwiera rok akademicki w Lublinie, w tamtejszym Uniwersytecie Medycznym, nie budzi mojego zdumienia. Jest to jego miasto i to normalne, że chce być w kręgu swoich przyjaciół. Ale już fakt, że przekazuje ministerialne wsparcie dla tej uczelni – drobne 1,4 mln zł – i niejako w zamian dostaje od niej order zasłużonego dla tej uczelni, wprawia mnie w pewne zdumienie w zakresie formy. Można oczekiwać, że jego zastępcy pojawią się w tym czasie na wiodących uczelniach krajowych. Minister Bernacki pojawia się w Krakowie, w katolickiej Akademii Ignatianum, gdzie przekazuje 5 mln zł na bliżej nieokreślony, zamawiany przez MEiN projekt wydania 20 tomów słowników (sic!) w serii Słowników Społecznych. Jednocześnie minister Murdzek otwiera rok w Collegium Intermarium – uczelni powstałej obok ustawy PoSzWiN, o mocno wątpliwych podstawach akademickich, za to z wielkim poparciem elity władzy. I mówi ’Collegium Intermarium jest niezwykle cennym punktem w krajobrazie polskich uczelni. To odpowiedź na oczekiwania Polski, przyjaznych nam państw i na trudne wyzwania, z jakimi musimy się dziś mierzyć’. I ja wiem, że pan minister Wojciech Murdzek był również na otwarciu roku w Uniwersytecie Warszawskim. Ale z serwisu MEiN nikt się o tym nie dowie. 

Czytaj dalej1 października – papierek lakmusowy?