Równość dostępu do edukacji – problemy Francji i Polski

Systematycznie zwiększająca się liczba artykułów zawierających koncepcje reformy sektora nauki i szkolnictwa wyższego. W zasadzie nie ma tu nowych pomysłów, raczej różne miksy zapożyczeń z wcześniejszych propozycji. Czasami z zadumą myślę – dlaczego wypowiadające się osoby, zazwyczaj dobrze umocowane w różnych radach, centrach, uczelniach, tak dzielnie milczały przez minione lata? Jak wyobrażają sobie reakcję polityków, dla których nasz sektor jest może i prestiżowo istotny, ale politycznie, gospodarczo i społecznie pozbawiony znaczenia? Może chodzi o ustabilizowanie własnych pozycji? Umocnienie hierarchii przez dołączenie do wygranego obozu? W sumie – nic w tym nowego i szkoda na to nawet czasu.

Z większą ciekawością zapoznałem się z artykułem poświęconym nierównościom w dostępie do szkolnictwa wyższego we Francji. ONZ wskazał w ramach szerszego przeglądu praw i praktyk w zakresie relacji aparatu państwowego i społeczeństwa na szereg elementów zbieżnych z problemami, które możemy obserwować w Polsce. Wskazano na problematyczne skupienie najlepszych szkół w metropoliach, utrudnienie dostępu dla młodzieży z uboższych rodzin w związku z kosztami utrzymania w metropoliach, ale także czesnym na niektórych uczelniach. Zmniejszanie się, wbrew zobowiązaniom rządowym, wartości środków przeznaczanych na kształcenie w przeliczeniu na jednego studenta. Warto te wskazania odnieść także do sytuacji dzieci w szkołach francuskich. Tu również podkreślano trudną sytuację dzieci z rodzin o trudnej sytuacji ekonomicznej, kłopoty z przemocą w szkołach, zróżnicowanie jakości kształcenia.

Czytaj dalejRówność dostępu do edukacji – problemy Francji i Polski

Zamiast na listy, spójrzmy na dydaktykę

Decyzja Ministra o zmianie punktacji czasopism wywołała falę komentarzy. Tylko czy ktoś – poza nagrodzonymi punktami – poważnie wierzy, że ten system ewaluacji, z tymi listami, jest do utrzymania? Mam nadzieję, że nie. I raczej widziałbym w tym geście kolejny element kupowania sobie przez Ministra i jego urzędników wdzięczności takiego czy innego środowiska. I pewnie jeszcze niejeden taki gest zobaczymy. A na końcu posypią się doktoraty honorowe dla byłego Ministra.

Tymczasem w dyskusji, jaka dotyczy szkolnictwa wyższego uderzył mnie w minionych tygodniach niemal kompletny brak refleksji nad dydaktyką. Dużo się mówi o płacach i zmianie ewaluacji jakości badań. Ale umyka nam, że dla zdecydowanej większości uczelni i wykładowców dydaktyka to racja zawodowego funkcjonowania. Wkład w sumę ludzkiej wiedzy będzie miało niewielu z nas, natomiast w edukowanie, propagowanie postaw naukowych, racjonalnych, otwartych a także popularyzację współczesnej wiedzy będą mieli wszyscy. Może ten brak refleksji wynika z przekonania, że nasza dydaktyka jest optymalna, nic nie trzeba w niej zmieniać? 

Czytaj dalejZamiast na listy, spójrzmy na dydaktykę

Czy naprawdę potrzebujemy rewolucji?

British Museum, popiersie Peryklesa

Głosy domagające się zmian słychać z niemal każdego kąta naszego akademickiego światka. Dzięki tym głosom można poznać oczekiwania i poziom refleksji nad naszą sytuacją. Przyznaję, że z niedowierzaniem czytam lub słucham wypowiedzi tych, którzy w ciągu minionych 8 lat publicznie nie odważyli się wypowiedzieć w obronie nauki, koleżanek i kolegów, studentek i studentów. Co najwyżej broniąc siebie i swoich środowisk. Ostre, demaskatorskie i wzywające do rewolucji teksty byłyby cenne, gdyby były wiarygodne. To jest jednak kwestia oceny każdego z odbiorców.

Tym niemniej pytanie aktualne brzmi – czy potrzeba nam kolejnej rewolucji? Nowej ustawy? Nowych instytucji? Jestem zdecydowanie sceptyczny, czy mieszanie kijem uczyni naszą herbatę słodszą. Owszem, zmiany są konieczne, by ożywić elastyczność, kreatywność i innowacyjność, powiązać naszą aktywność z otaczającym światem, wyrwać z zaścianka grup i grupek knujących smutne intrygi na korytarzach uczelni, wydziałów i w instytutów. Ale do tego nie potrzeba kolejnej ustawy, bo dopiero oswoiliśmy z grubsza ostatnią. Po wprowadzeniu kilku zmian – w kwestii ewaluacji czy wynagrodzeń, zmniejszenia sztywnej kontroli ministra nad uczelniami, a w konsekwencji zwiększenia samodzielności, ale i odpowiedzialności jednostek – obecna ustawa jest już w miarę rozpoznana i przyswojona przez środowisko. Nowa ustawa oznacza jedynie marnowanie czasu i energii na wymyślanie nowych problemów do rozwiązania nowymi przepisami.

Czytaj dalejCzy naprawdę potrzebujemy rewolucji?